TÜRKİYE’YE YÖNELİK ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR (UDY) 2023 YILINI 10,6 MİLYAR DOLARLA TAMAMLADI. 2024’E İLİŞKİN BEKLENTİLER İSE OLDUKÇA YÜKSEK. YASED BAŞKANI ENGİN AKSOY, ÖNÜMÜZDEKİ 6 AY İÇERİSİNDE TÜRKİYE’DEKİ İŞ VE YATIRIM ORTAMINDA MAKROEKONOMİK İSTİKRAR VE DÜZENLEYİCİ ÇERÇEVEDE İYİLEŞMELERİN YAŞANMASI DURUMUNDA, ULUSLARARASI YATIRIMCILARIN 18,6 MİLYAR DOLAR İLAVE YATIRIM POTANSİYELLERİ OLDUĞUNU BELİRTİYOR.
GİZEM TÜMBAY KOÇAK
Küresel uluslararası doğrudan yatırımlardan yüzde 1,5 düzeyinde pay alma hedefi bulunan Türkiye, 2023 yılında 10,6 milyar dolarlık yatırım aldı. 2023 yılında Türkiye’deki yatırım sermayesi girişlerine en büyük katkıyı yüzde 18’lik pay ile toptan ve perakende ticaret faaliyetleri ve yüzde 11 ile finans ve sigorta alanındaki yatırımlar sağladı. En fazla kaynak ise yüzde 53’lük pay ile AB-27 ülkelerinden gelmeye devam etti. Hollanda yüzde 20 ile Türkiye’ye en fazla yatırım sermayesi getiren ülke olurken, Hollanda’yı yüzde 12 ile Almanya, yüzde 10 ile BAE, yüzde 7 ile Katar ve yüzde 7 ile Rusya takip etti. Henüz pandemi öncesi rakamlara ulaşılmadığını ancak 2024 ve sonrasının yüksek potansiyel barındırdığını söyleyen YASED Başkanı Engin Aksoy, dijital dönüşüm, yeşil dönüşüm, küresel tedarik zincirlerine entegrasyon düzeyinin artırılması ve insan sermayesinin geliştirilmesini, Türkiye’nin yatırım potansiyeline ulaşması açısından 4 önemli faktör olarak açıkladı. Orta Vadeli Program’ı yatırım iştahının artırılmasında önemli bir katkı olarak değerlendiren Aksoy, önümüzdeki 6 ay içerisinde risk göstergeleri ve düzenleyici çerçevede iyileşmelerin yaşanması durumunda 18,6 milyar dolar büyüklüğünde ilave bir yatırımın da mümkün olacağını söyledi.
2023 yılında Türkiye’ye ne kadar uluslararası doğrudan yatırım girişi gerçekleşti? Pandemi öncesi dönemle karşılaştırdığımızda Türkiye için nasıl bir trend var?
Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) girişlerindeki trendi, pandemi süreci ile birlikte değerlendirdiğimizde, 2021 yılında hem küresel hem yerel UDY akışlarında hızlı bir artış kaydedildiğini gözlemliyoruz. Takip eden yılda, Türkiye’ye gelen UDY’lerde, bir önceki yıla kıyasla yüzde 6 oranında daha sınırlı bir artış gerçekleşiyor. 2023 yılında Türkiye’ye gelen UDY girişi yüzde 22’lik bir düşüşle 10,6 milyar dolar düzeyinde kaydediliyor.
2023 yılı UDY kompozisyonuna baktığımızda şöyle bir tablo görüyoruz; gayrimenkul yatırımları toplam UDY içinde yüzde 34’lük bir pay alıyor. Bizim odaklandığımız alan, 2023 yılında 5,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen yatırım sermayesi (equity capital) dediğimiz üretken sermaye. 2023’teki bu yatırım sermayesi girişi, son 5 yıllık ortalamaya yani 6,5 milyar dolara yakın olsa da bir önceki seneye göre yüzde 20’lik düşüşle, 2004’ten bu yana kaydedilen en düşük seviyede.
Türkiye’nin, mevcut uluslararası yatırımlarda büyümeyi teşvik ederek ve yeni yatırım fırsatlarını güvence altına alarak daha fazla UDY’ye ev sahipliği yapma potansiyeline sahip olduğunu biliyoruz.
YATIRIM PLANLARI OVP İLE ARTTI
Haziran 2023’te değişen ekonomi politikası uluslararası yatırımcılar tarafından nasıl gözlemleniyor? Uluslararası yatırımcının Türkiye’ye bakışında değişim var mı?
Bu konuda özellikle, Orta Vadeli Program’da ifade edilen politikaların önümüzdeki dönemde de aynı disiplinle takibinin, makroekonomik istikrarın temininde olumlu katkı sağlayabileceğini düşünüyoruz.
Nitekim YASED üyesi şirketlerin CEO’ları ile gerçekleştirdiğimiz son YASED PULSE Anketi, önümüzdeki 6 ay içerisinde risk göstergeleri ve düzenleyici çerçevede iyileşmeler yaşanırsa, 18,6 milyar dolar büyüklüğünde ilave bir yatırım potansiyelinin harekete geçirilebileceğini ortaya koyuyor. Yani, Türkiye’deki iş ve yatırım ortamında makroekonomik istikrar ve düzenleyici çerçevede iyileşmeler yaşanırsa, mevcut uluslararası yatırımcılar, bu düzeyde bir yatırım büyüklüğünü genel merkezleri ile değerlendirmeye alabileceklerini öngörüyorlar. 6 ay önceki anketimizde bu potansiyel 7,1 milyar dolardı. Buradaki artış, her ne kadar 2024, küresel UDY akışları için beklentilerin çok yüksek olmadığı bir yıl olsa da 2024 ve sonrası için Türkiye açısından potansiyelin yüksek olabileceğine işaret ediyor.
Uygulanan bu politikaların etkisini 2024 itibarıyla görmeye başladık mı? Yıl geneli için beklentiniz nedir?
2024 yılı, küresel UDY akışlarında yavaş bir seyrin öngörüldüğü bir yıl. Küresel UDY’deki pastanın küçülme riski, dünyada rekabetin artmasına sebep oluyor. Türkiye’nin bu daralan UDY akışlarından daha fazla pay alabilmesi için ise daha önce belirttiğim iyileştirme alanlarında kararlılıkla ilerlemesi daha da önem taşıyor.
Şirketlerimiz açısından bakıldığında ise dünyada bu sermayeden daha fazla pay alabilmek ve rakiplerini geçebilmek için çalıştıklarını görüyoruz. Onların Türkiye’deki rekabet güçlerinin artırılması, yurtdışındaki rekabetlerini olumlu şekilde etkilerken ülkemizin uluslararası yatırımlar pastasından alacağı payın artırılmasını sağlıyor. Bu doğrultuda, üyelerimiz Türkiye’nin şirketleri olarak ülkemize daha fazla yatırım çekmek ve Türkiye’de büyümek için genel merkezleri nezdinde bir yatırım elçisi olarak çalışıyor. Biz de YASED olarak gücümüzü, üyelerimizle birlikte hareket etme kabiliyetimizden ve tüm paydaşlarımıza somut katma değer sağlayabilmekten alıyoruz.
FİNANS VE SİGORTA SEKTÖRÜ ÖNE ÇIKIYOR
Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlarda sektörel bir değişim gözlemliyor musunuz? Varsa bir değişim hangi sektörler ağırlık kazanmaya başladı?
Tarihsel olarak, hizmetler sektörü, özellikle de finans ve sigorta, Türkiye’deki yatırım sermayesi girişlerine en büyük katkıyı sağlayan sektörler. Finansa ek olarak, Türkiye elektrik, toptan ve perakende ticaret ve Bilgi ve İletişim Teknolojisi (BİT) dahil olmak üzere çeşitli hizmet sektörlerinde yoğun olarak UDY çekti. Gıda, kimyasallar, metaller, otomotiv gibi malların ihracat potansiyelinde önemli rol oynayan sektörlerdeki UDY girişlerinin de Türkiye’nin UDY performansında önemli bir rol oynadığını görüyoruz.
2023 yılı özelinde, sektörel kompozisyonda yüzde 18’lik pay ile toptan ve perakende ticaret faaliyetleri öne çıktı. Finans ve sigorta alanında gelen yatırımlar yüzde 11’lik pay aldı. 2023 yılında, sermaye girişlerine önemli ölçüde katkıda bulunan diğer sektörler arasında elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ile ulaştırma ve depolama öne çıktı.
Devamı Z Raporu Dergisi Nisan 2024 sayısında…
