İslam İşbirliği Teşkilatı’na üye 57 ülkenin ekonomilerini sürükleyen büyük şirketler, 2016 yılında, özellikle dolar kurunda görülen aşırı değer kayıpları ve petrol fiyatlarının 30 dolarlara kadar inmesi nedeniyle büyümede hız kesmişti. Ancak bu şirketler, 2017’de, göz dolduran bir performansla yükselişe geçti.
Derin Ekonomi dergisinin, merkezi New York’ta bulunan, pazar araştırmaları ve büyüme stratejileri firması DinarStandard ile birlikte bu yıl 4. kez açıkladığı İslam Dünyasının En Hızlı Büyüyen 50 Şirketi ve En Başarılı 50 CEO’su araştırmasında çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. 2017 finansal sonuçları itibarıyla geliri 1 milyar doların üzerinde olan 243 şirketin analiz edildiği araştırmaya göre, İslam dünyasında en hızlı büyüyen ülkeler ve şirketler hangileri? İİT ekonomilerinde yüksek getiri potansiyeli vaat eden sektörler hangileri?
Yakup Kocaman / Ebru Çolak / Ezgi Çay / Esranur Eyupoğlu
İslam İşbirliği Teşkilatı’na (İİT) üye 57 ülkede faaliyet gösteren ve geliri 1 milyar doların üzerinde olan 243 şirket, 2017 yılında bir önceki yıla göre dolar bazında yüzde 6,1 oranında büyüdü. 243 şirketin toplam geliri 60 milyar dolarlık artışla 939 milyar dolardan 999 milyar dolara yükseldi.
Ortadoğu’da siyasi krizler özellikle Körfez ve Kuzey Afrika ekonomilerini olumsuz etkilemeye devam ederken İslam dünyasında büyüme ivmesine en güçlü katkı, Uzak Asya’da Endonezya’dan, Orta Asya’da Kazakistan’dan, Güney Asya’da Pakistan’dan ve Avrupa bölgesinde Türkiye’den geldi.
2016’da İslam ekonomilerinin büyüme odağını sırasıyla bankacılık, gayrimenkul ve telekom şirketleri üstlenmişti. 2017’de en hızlı büyüyen sektörler ise sırasıyla inşaat, petrol, petrokimya, finans, tarımsal sanayi ve havacılık sektörleri oldu. Tamamına yakını ekonomik anlamda gelişen veya gelişmekte olan ülke kategorisinde olan Müslüman ülkeler, büyüme iştahlarından gelen ihtiyaçları karşılamak için 2017’de altyapı ve inşaat yatırımlarına hız verdi. İnşaat sektöründe Endonezya adından söz ettirirken Suudi Arabistan petrokimyada, Pakistan petrol ve akaryakıtta, Birleşik Arap Emirlikleri finans ve gayrimenkulde, Türkiye ise inşaat, savunma sanayi, demir-çelik ve havacılıkta ön plana çıktı.
Derin Ekonomi dergisinin, merkezi New York’ta bulunan, pazar araştırmaları ve büyüme stratejileri firması DinarStandard ile birlikte bu yıl 4. kez açıkladığı İslam Dünyasının En Hızlı Büyüyen 50 Şirketi ve En Başarılı 50 CEO’su listesinde, bu yıl, 2017 finansal sonuçlarına göre geliri 1 milyar doların üzerinde olan 243 kamu ve özel sektör şirketleri yer aldı.
Esasında, İslam dünyasında geliri 1 milyar doların üzerinde bulunan kamu ve özel işletme sayısı 350 civarında. Ancak bunların yaklaşık 3’te biri finansal sonuçlarını iki yıl hatta daha uzun bir süre geriden açıklıyor. Özellikle, İran, Cezayir, Fas, Nijerya, Libya, Tunus gibi ülkeler, finansal raporlamada küresel standartlara uyum konusunda ciddi bir mesafe almaları gerekiyor.
Nüfus sayısı 1 milyar 769 milyona ulaşan İİT ülkeleri, dünya nüfusunun yüzde 23,7’sini teşkil ederken, 2016 yılı itibariyle 6,4 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklüğe hükmediyor. Bu, dünyanın milli hasıla toplamının yüzde 8,4’üne denk geliyor. Yani, İslam ülkelerinin dünya ekonomisinden aldığı pay, nüfuslarına oranla oldukça geride.
İslam dünyasında büyümenin motoru özel sektör oldu. Özellikle Endonezya, Türkiye ve Malezya’da yerleşik, dünya ile rekabet edebilen özel sektör işletmeleri dikkat çekerken Körfez bölgesini hareket ettiren işletmeler, ağırlıklı olarak kamu kaynaklı finans ve petrol şirketleri olmaya devam etti. 2017’de en fazla yıldızı parlayan İİT ülkesi ise Kazakistan oldu.
KÖRFEZ TOPARLANDI
Petrol fiyatlarının 2017’de yükselişe geçmesiyle birlikte Körfez ülkeleri 2016’da yaşamış olduğu gelir kayıplarını kısmen toparladı. Ancak, 2017’de alevlenen Körfez-İran gerilimi, Katar ambargosu, Yemen, Suriye ve İsrail sorunu gibi siyasi çalkantılar nedeniyle Körfez şirketlerinin performansı diğer İslam ülkelerine göre sınırlı kaldı. Geçen yıl İslam dünyasının en hızlı büyüyen 50 büyük şirketi listesine Körfez’in 5 ülkesinden toplam 10 şirket girmişti. Bu sene ise Körfez’den listeye giren şirket sayısı 5’e geriledi. Birleşik Arap Emirlikleri geçen yılki listede 5 şirketle temsil edilirken bu yıl sayı 2’ye geriledi. Körfez bölgesinden en hızlı büyüyen şirket Umman merkezli Oman Telekom oldu. Listede 7. Sırada yer alan firma, yüzde 45 ciro artışı gerçekleştirerek 1,9 milyar dolar gelire ulaştı. Türkiye’de de faaliyet gösteren Dubai merkezli Emaar Properties, hem 2016 hem de 2017 listesindeki yerini 2 sıra artırmak suretiyle korumaya devam etti.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Haziran 2018 sayısında…
