Bazı insanlar doğuştan şanslı. Melek El Nimer, İstanbul Bebekli. Üsküdar Amerikan Koleji’nde okudu. 1968 gençlik hareketinden etkilendi. Evinin dibindeki Boğaziçi Üniversitesi’ne gitmedi, Hacettepe Üniversitesi’nde okumayı tercih etti. Zengin, okuryazar aile gelenekçi. Melek El Nimer’e bir yıl için Ankara vizesi verince, o da soluğu aile erkeklerinin üniversite okuduğu İsviçre’de aldı. Üniversiteye başlayalı 15 gün bile olmadan, kendisi gibi İsviçre’ye okumaya gelen , “iflah olmaz Marksist” dediği Filistinli Rami El Nimer’e aşık oldu. Filistinli zengin bir babanın solcu oğluyla başlayan Bebek- Beyrut yolculuğu ilginç. Beyaz Türk mahallesinden yoksul mülteci kamplarına uzanan hikâye çok özel. İsrail-Filistin savaşının yeni başladığı, Lübnan’ın gelişmeleri izlediği, mültecilerin kamplara yerleştiği bir dönem. 68 yıl önce topraklarından kovulmaya başlanan Filistinliler, kamplarda yaşamaya alışan mülteciler. Filistin Kurtuluş Örgütü kurucularından, kayınpeder Rıfat El Nimer’in desteğiyle başlayan ve mültecilerle iç içe geçen 32 yıllık yaşam… 3 milyon Suriyeli ağırlayan Türkiye’nin alması gereken dersler var Melek El Nimer’den. Kendisi 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde İstanbul’daydı. Bize vakit ayırdı. Gönlünü açtı.
Meliha Okur
- Lübnan’da kaç milyon mülteci var.
Başbakanlığa bağlı “Lübnan- Filistin Diyalog Komitesi” bilgisine göre nüfus 260 ile 280 bin arasında. Birleşmiş Milletler Yakın Doğu Filistinli Mülteciler için Yardım ve İş Dairesi’nin (UNRWA) verilerine göre 455 bin…
- Kayıtlar niye farklı ?
UNRWA’nın Filistinliler için geçici olarak kurduğu bir mülteci şehri var.. 68 sene içinde kim UNRWA’ya kayıt yaptırdıysa, o sayıya bakılıyor. 455 bin kişi böyle bulunuyor. Bugün nüfusun yüzde 53’ü Lübnan’ın içindeki 12 kampta. - Kaç kamp var?
1982’deki Lübnan İç Savaşı’na kadar 15 kamp vardı. Nebatiye, Dikvaneh ve Cisr-el Basra kampları savaş sırasında yıkıldı. Nahr el-Bared Kampı ise 2007’de radikal İslamcı Fetih El İslam grubuna mensup silahlı kişilerin saklandığı gerekçesiyle Lübnan ordusu tarafından vuruldu. - Mülteci kampları yaşam için uygun mu?
Lübnanlılar Bekaa’daki arsalarını kiralamışlar, bir arsanın üzerinde 15 tane kulübe gibi şeyler var. Şöyle her aileye belli bir metrekare arsanın bir parçası kiralanıyor. UNRWA kulübe gibi dışı çinko bir şey koyuyor, altyapı falan yok. İnsanlar UNRWA’den ailedeki her kişi için 25 dolar alıyor. 68 dolar arsanın sahibine kira, elektrik için de 13-14 dolar veriyorlar. - Mülteci gettoları mı bunlar?
Orada bile başka türlü muamele görüyor Filistinliler. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Bürosu (UNHCR) ile UNRWA’nın misyonları ayrı… Lübnan, insanların Filistin’e dönmesi için elinden ne geliyorsa yapıyor. - Okullar yeterli mi?
Birileri gelip kulübe gibi bir şey oturtuyor, sonra da “Biz, size resmi okulları açtık, buyurun çocuklarınızı gönderin” diyor. Mülteci kamplarında yaşayan insan çocuğunun karnını doyuramıyor ki, okula göndersin… - Kamplardan okula gidiş az mı?
Resmi olarak okullara 100 bin öğrenci aldık. Önümüzdeki sene bir 100 bin daha almayı umut ediyoruz. Yani “Biz, bize düşeni yaptık” diyoruz. Onun karşısında da milyonlarca dolar yardım geliyor… - Okuyan mülteci çocuk sayısı ne?
New York Times veya Ekonomist Dergisi’nde okumuş olabilirim. Mülteci toplumun okula gidecek yaştaki çocukların sayısı şu anda Lübnan’ın resmi okullarında mevcut olan öğrencilerden daha çok. Ve, mültecilerin hiçbir problemi çözülmüyor. - Peki, onca yardım kime gidiyor? Kamplara mı, birilerinin cebine mi?
Lübnan’da kamp yok ki. - Arkadaşlar, evinize gidin artık, mesajı mı bu?
Tabii… Filistinli mültecilerin çalışma hakları yok ki! Savaş başlamadan evvel Suriyeliler, Lübnan’da çalışma izni almadan çalışıyordu. Savaş başladı. Göç ettiler. Şimdi çalışma hakları yok. - BM ve İnsan Hakları Örgütleri, Lübnan’ı ikaz etmiyor mu?
Ediyorlar. Hükümet açıklama yapıyor, “Filistinliler dönsün istemiyoruz” diyor. Böyle diyorlar demesine de 455 bin insanı öcü gibi kullanıyorlar. - Öcü gibi kullanmak mı?
Filistinlilerin çalışma hakkı yok. “25-30 meslekte bu insanlara çalışma hakkı verirsek, çalışma haklarımız yok olacak” diye korkuyor Lübnan halkı ve yönetimi.Filistinlilerin gayrimenkul sahibi olma hakkı yok. Eğer böyle bir hak verilirse gayrimenkul fiyatlarının yükselmesinden ürküyorlar. Sanki herkesin cebi para dolu…
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Nisan Sayısında….
