NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ (NTE) MODERN YAŞAMIN EN TEMEL PARÇASI HALİNE GELDİ. 17 ELEMENTİ BARINDIRAN NADİR METALLER GRUBU, TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİNİN İMALATINDA KİLİT ROL ÜSTLENİYOR. YILLAR BOYU BU ELEMENTLERİN EN BÜYÜK TEDARİKÇİSİ ÇİN İKEN, ARTIK DENGELER DEĞİŞİYOR. ÇÜNKÜ TÜRKİYE’DE BULUNAN 694 MİLYON TONLUK REZERV İLE ÇİN’İN NTE HAKİMİYETİ SONA ERİYOR.
NİRAN YAŞAR
Nadir metallerin yeni bir ticaret savaşının habercisi olabileceğinin sinyalleri yıllar önce verildi. Teknolojinin hayatımızda giderek daha fazla yer almasıyla birlikte, üretimde ihtiyaç duyulan hammaddelerin özelikleri de ona göre değişiklik gösterdi. Günümüzün pek çok teknolojik ürününün imalatında nadir toprak elementleri kullanılıyor. Bu nadir toprak elementleri yer kabuğunda bulunan ve birçok modern teknoloji için yaşamsal öneme sahip bir dizi kimyevi element. Savunma sanayiiden, tüketim elektroniğine, elektrikli araçlardan sağlık sistemlerinin imalatına kadar pek çok alanda nadir toprak elementleri kullanılıyor.
NADİR METALLER NELER?
Nadir toprak elementleri (Rare Earth Elements), periyodik cetvelde Lantanit olarak da bilinen seriye ek olarak itriyum ve skandiniyumla birlikte 17 elementi içeriyor. Bilişim, tıbbi sistem, otomotiv, elektronik ve mikrodalga konvertörlerinden, füze yapımına kadar, yüksek teknoloji kullanan birçok sektörde kullanılıyor.
NADİR METALLERDE ÇİN TEKELİ
Nadir toprak elementi (NTE) üretiminin, yüzde 95’ini elinde tutan ülke ise Çin. Kısacası, ülkelerin ve endüstrilerin çoğu bu elementlerde Çin’e bağımlı. 2019 yılında Çin-ABD gerilimlerinde dahi bu elementlerin tehdit unsuru olarak kullanılması da NTE’nin önemini ortaya koyuyor. Çünkü Çin bu alanda tekel sayılabilecek bir güç barındırıyor ve aynı hacimde bir tedarikçi bulunamıyor.
694 MİLYON TON REZERV İLE YENİ TEDARİKÇİ TÜRKİYE OLACAK
2022’nin Temmuz ayında uluslararası pazara Çin’in tahtını sarsan bir oyuncu dahil oluyor. Dengeleri değiştiren ülke Türkiye olurken, nedeni ise Eskişehir’in Beylikova ilçesinde 694 milyon tonluk rezerv keşfi. 17 elementin bulunduğu bu nadir toprak elementi rezervi, dünyada Çin’in 800 milyon tonluk rezervinden sonraki en büyük ikinci keşif. İlk etapta pilot tesiste yıllık 1200 ton cevher işleneceği açıklandı.
Üretilecek toryum, günümüzde nükleer santrallerinde kullanılan uranyuma alternatif olacak. Üstelik enerji sıkıntısıyla ülkeler nükleer santralleri aktive ederken, urayumun güvenilirliği ile ilgili Çin ve Hindistan’da çalışmalar devam ediyor. Bu durum da güvenli nükleer santral kullanımı için toryumun öneminin artacağı anlamına geliyor. Üretilecek barit ise, petrol veya doğal gazın sondaj kuyularında, boya ve kağıt yapımında ve sanayi ürünlerinde katkı malzemesi olarak kullanılacak. Elde edilecek florit ise yüksek oktanlı benzin üretiminde, ilaç endüstrisinde ve hidroklorik asit üretiminde kullanılacak. Bunun yanında florit, gıda, çimento, cam ve plastik endüstrisi gibi birçok sektörün ana malzemesi olarak işlenecek.
Devamı Z Raporu Dergisi Eylül 2022 sayısında…
