Brexit, AB gibi ticari blokların önemini ve bloklar arası ‘Ticaret Savaşı’ kavramını daha güçlü şekilde gündeme yeniden getirdi. Ticaret savaşlarının yeni bir küresel krize yol açabileceğini dahi düşünenler var.
Erkan Öz
Son yıllarda piyasalarda haber olarak FED’in önüne geçebilen yegane olay Brexit (İngiltere’nin AB’den ayrılması için referandum) oldu. Bu yazının yazıldığı gün referandum henüz yapılmamıştı. Brexit, AB gibi ticari blokların önemini ve bloklar arası ‘Ticaret Savaşı’ kavramını daha güçlü şekilde gündeme yeniden getirdi. Ticaret savaşlarının yeni bir küresel krize yol açabileceğini dahi düşünenler var. Ancak ticaret blokları arasında gerçekten küresel bir krize yol açabilecek kuvvette bir mücadele söz konusu mu? İlginç bir şekilde bloklar arası mücadelenin büyük kısmının gelişmiş piyasalar ile gelişmekte olan piyasalar arasında değil; sürpriz biçimde gelişmiş ülkelerin kendi aralarında geliştiğini görüyoruz. En önemli ticari anlaşmazlıkların ABD ve AB arasında yaşanıyor. Örneğin ABD’nin çelik üzerinde uyguladığı gümrük tarifeleri 2005 yılında Dünya Ticaret Örgütü tarafından yasa dışı ilan edildi. Yine AB’nin ABD kökenli ete hormonlar dolayısıyla yasak uygulamasına karşılık ABD de AB et ürünlerine karşı gümrük tarifelerini yükseltmişti. Bir başka büyük anlaşmazlık yine AB ve ABD’nin üyesi olduğu NAFTA arasında uçak üreticileri Boeing ve Airbus arasında yaşanmıştı.
Bu anlaşmazlıklar büyüklük olarak toplamda trilyon dolar mertebesine ulaşamayan anlaşmazlıklar. Oysa günümüzde dünyanın bir yıllık toplam üretimi 80 trilyon dolara ulaşmış durumda. Önemli kısmı gelişmiş bloklar arasında meydana gelen ticaret savaşlarının küresel bir krize yol açması çok mümkün değil. Çünkü artık dünya üretimin neredeyse yarısı Çin, Hindistan, Brezilya, Endonezya, Meksika ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde gerçekleştiriliyor.
Peki, gelişmiş bloklar ile gelişmekte olan bloklar veya ülkeler arasında bir mücadele yaşanıyor mu ve bu mücadele küresel bir krize yol açabilir mi? Hiç kuşkusuz gelişmiş dünya ve gelişmekte olan dünya arasında bir mücadele yaşanıyor. Fakat gelişmiş ülkeler hala birçok bakımdan üstün oldukları için gelişmekte olan ülkelere genelde istedikleri gümrük tarifelerini empoze edebiliyorlar. Ancak gelişmekte olan ülkelerin ticaret savaşından daha da fazla şikayetçi oldukları başka bir savaş yöntemi daha var: Para Savaşları.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Temmuz 2016 Sayısında…
