YAPAY ZEKA, GÜNLÜK HAYATTAN İŞ SÜREÇLERİNE KADAR HER ALANI DÖNÜŞTÜRÜYOR VE BU DÖNÜŞÜMDEKİ YIKICI VE YENİLİKÇİ ETKİLERİN BİR ARADA OLMASI İSE ‘MÜKEMMEL FIRTINA’ OLARAK TANIMLANIYOR. SON YILLARDA ŞİRKETLERİN BİRÇOĞU YAPAY ZEKAYI İŞ FONKSİYONLARININ HEMEN HER NOKTASINDA KULLANIYOR. MUHASEBE VE MONTAJ İŞÇİSİ GİBİ RUTİN VE TEKRARLAYAN İŞLER OTOMASYONLA KAYBOLURKEN, SAĞLIK VE HUKUK GİBİ MESLEKLER İSE DÖNÜŞÜYOR. VERİ BİLİMCİLERİ, YAPAY ZEKA DANIŞMANLARI GİBİ YENİ MESLEKLER OLUŞUYOR, YARATICILIK VE DUYGUSAL ZEKA GİBİ İNSANA ÖZGÜ BECERİLER DEĞER KAZANIYOR. BU FIRTINADA, İK, IT VE OPERASYONEL SÜREÇLERDE MALİYET TASARRUFU SAĞLANIRKEN, HİZMET OPERASYONLARI VE TEDARİK ZİNCİRİNDE İSE İŞ GÜCÜ AZALMASI ÖNGÖRÜLÜYOR. KISACA, BU DÖNEMDE YAPAY ZEKAYI BİR ARAÇ OLARAK KULLANMA BECERİSİNE SAHİP MESLEKLERİN BU FIRTINADAN DAHA DA GÜÇLENEREK ÇIKMASI BEKLENİYOR.
GİZEM TÜMBAY KOÇAK
Hayatımızın her anını şekillendirmeye başlayan yapay zeka, birçok katkısının yanı sıra birçok şüpheyi de beraberinde getiriyor. Günlük hayatımızdan satın alma davranışlarımıza, iş yapış şekillerimizden iş yükümlülüklerimize kadar hayatın her noktasında yapay zeka esintilerini görmeye devam ediyoruz. Bu esintilerin en başında ise şüphesiz ki mesleklerimiz geliyor.
İş akışlarını ve çalışan sorumluluklarını yeniden tasarlayan yapay zeka ve dijital dönüşüm, şirketlerin yönetim ve organizasyon değişikliğine de sebep oluyor. McKinsey’in ‘Değer Yaratmak İçin Şirketler Yeniden Yapılanıyor’ araştırmasına göre, şirketler yapay zekanın etki alanlarını dağıtırken, iş akışlarını yeniden tasarlamak ve üst düzey liderleri yapay zeka yönetimini denetlemek gibi kritik rollere getirerek kâr-zarar etkisini artıran adımlar atmaya çalışıyor.
Araştırma, şirketlerin üretken yapay zeka ile ilgili artan riskleri azaltmak için çalıştığını ve çalışanlarını yapay zeka konusunda eğitirken yapay zeka ile ilgili yeni roller için işe alım yaptıklarını da açıklıyor. Araştırmaya göre, hem üretken yapay zeka hem de analitik yapay zeka kullanımı ivme kazanmaya devam ediyor. Araştırmaya katılan şirketlerin dörtte üçünden fazlası artık kuruluşlarının en az bir iş fonksiyonunda yapay zeka kullandığını söylerken, özellikle insan yaratıcılığını bilgisayar sistemlerine aktarmayı amaçlayan üretken yapay zekanın kullanımı da hızla artıyor.
YAPAY ZEKÂNIN MESLEKLERE ETKİSİ
Ancak yapay zekanın bu hızlı artışı, meslekler üzerinde hem dönüştürücü hem de yıkıcı etkiye sebep oluyor. Bu iki etkinin bir arada bulunmasına ise ‘mükemmel fırtına’ deniyor. Birbiri üzerine binen, birlikte türbülans etkisi yaratan bu teknolojiler, yaratıcı beyinlerin büyük bir hızla yeni teknolojiler, süreçler ve servis modelleri üretmesine ve meslekleri etkilemesine sebep oluyor.
Bu fırtınadan etkilenecek meslekler ise bilgisayarın çalışma düzenindeki üç ana kategoride toplanıyor; gündelik işler, formal işler ve uzmanlık isteyen işler. Doğası gereği gündelik işler, insanın içgüdüsel olarak öğrendiği, görme, konuşma ve mantık yürütme gibi robotsu eylemleri kapsıyor. Yakın zamana kadar işlem gücünün sınırlı olması, yeterli veri dağarcığının bulunmaması, robot ve malzeme teknolojilerinin yetersizliği gibi bir takım kısıtlardan dolayı bu eylemlerde insana yaklaşmak pek mümkün olmasa da gelişen teknoloji sayesinde bu eylemleri insana oldukça benzer şekilde gerçekleştirmek mümkün hale geliyor.
Matematiğe dayalı işlemlerin ve oyun programlama işlerinin yer aldığı formel işlerde ise işlemci gücünün her geçen gün artmasıyla bu alandaki bilgisayarlar oldukça başarı gösteriyor. Uzmanlık isteyen işlerde ise uzmanlığın tanımına göre başarının durumu da değişiyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Abdül Halim Zaim, tüm bu süreçlerden etkilenen meslekleri ise şu şekilde tasnif ediyor; otomasyonla kaybolan meslekler, dönüşen meslekler, yeni ortaya çıkan meslekler, insana özgü becerilerin yükseldiği meslekler ve eğitim ve adaptasyon gerektiren meslekler…
MUHASEBE VE MONTAJCI KAYBOLURKEN, SAĞLIK VE HUKUKÇU DÖNÜŞECEK
Otomasyonla kaybolan mesleklerde rutin ve tekrarlı işlerin, klasik fabrika montaj hattında çalışan işçilerin, veri girişi yapan bireyler veya muhasebe işlemleri yapan kişilerin işlerinin bilgisayarlar tarafından kolaylıkla devralınacağı aşikârken, ikinci sınıfta yer alan dönüşen mesleklerin ise dijital dönüşüm sayesinde evrilmesi bekleniyor. Bu grupta bilgisayarlardan faydalanacak ancak tamamıyla ortadan kalkmayacak meslekler yer alıyor. Bu dönüşüme ayak uydurabilenler mesleklerini daha etkin olarak yapmaya devam ederken dönüşüme ayak uyduramayanların ise zaman içinde kaybolması bekleniyor. Sağlık, hukuk ve pazarlama meslekleri bu alana giriyor.
Devamı Z Raporu Dergisi Haziran 2025 sayısında…
