Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi olan ve olmayan ülkelerin imzaladığı üretim kesintisi anlaşmasının Ocak 2017’de yürürlüğe girmesiyle birlikte, petrol fiyatlarının 2017’de varil başına 60 doları aşacağını öngörmüştüm. Nitekim petrol fiyatlarının Aralık 2017’de 66,78 doları geçmesiyle bu tahminim gerçekleşmiş oldu. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) gibi çıkar gruplarının petrol fiyatlarının düşürülmesine yönelik çabalarına rağmen, petrol fiyatlarının 2018’de varil başına 70 dolar veya üzerine, 2020’de ise 100 dolar veya üzerine çıkabileceğini tahmin ediyorum.
Kuzey Denizi’ndeki Forties boru hattının hızlı bir şekilde yeniden petrol taşımaya başlamasına ve aynı zamanda Libya’daki bir boru hattının onarılmasına rağmen, petrol fiyatları yıla daha yüksek artışlarla başladı. Öyle ki, petrol piyasalarındaki duyarlılık uzun zamandır olduğundan daha fazla artış gösteriyor.
2018’de petrol piyasalarını yönlendirecek şey fiyatların daha sağlıklı hale gelmesi yönünde sağlam bir küresel talep olacaktır. Zira petrol ekonomisinin ilk kuralı arz ve talep olmakla birlikte, diğer tüm faktörler füruattır. İkinci kural ise, petrol bir tarafını ekonominin, diğer tarafını jeopolitiğin oluşturduğu, birbirinden ayrılması mümkün olmayan iki yüzlü bir madalyon gibidir. Küresel petrol piyasalarında arzın talepten fazla olduğu 2014-2017 yılları arasında, petrol fiyatları Irak’ta DEAŞ’a karşı mücadele, Suriye’de iç savaş, Suudi Arabistan ile İran arasında ve Kuzey Irak ile Irak arasında artan gerginlik ve ABD ile Kuzey Kore arasındaki ağız dalaşı gibi jeopolitik gelişmeleri göz ardı ederek düşme eğilimine girdi. Petrol piyasaları yeniden dengelendiği zaman, en ufak jeopolitik olay bile fiyatları yukarı çekiyor.
Bununla birlikte, 2017’de çok bariz bir durum vardı. Şüphesiz, petrol fiyatları ne zaman yükselme eğilimi gösterse, çıkar grupları bu yükselişi dizginlemek için bazı iddialar ortaya attı. Bu iddiaların en sonuncusu ABD kaya petrol üretiminin 2018’de günde 10,5 milyon varile ve 2019’da 11 milyon varile çıkacağı yönünde.
Bu nedenle, 2018’de tüm gözler ABD kaya petrolünün petrol fiyatlarındaki yarışı altüst edip edemeyeceğini izleyecek. Ancak, küresel petrol piyasaları büyük olasılıkla 2018 ortalarında ya da daha öncesinde tamamen yeniden dengeleneceği için dünya petrol fiyatlarının yükselmesine alışmaya başlamalı. ABD kaya petrolü üretiminin artışına dair iddialar doğru olsun ya da olmasın, artık petrol fiyatlarındaki yükselişi durduramayacaktır. Kaya petrolü üretimi ABD’ye petrol ithalatını düşürme imkânı verirken, petrol fiyatlarını sınırlama kabiliyeti, kaya petrolü endüstrisinin kârlılığı ve üretimdeki artışın devamlılığı konusunda pek çok aldatmaca var.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Şubat 2018 sayısında….
