Son yılların popüler konularından ‘negatif faiz’ yeniden merkez bankalarının gündeminde. Bu fikir ilk duyanlar için garip gelebilir ancak bugün birçok ülke gecelik repo faizlerini negatifte tutuyor. Bir bankanın negatif faiz ödediğini düşünelim. Bankalar mevduat sahiplerinin paralarını bir hesapta tutmak için mudilere nema vermek yerine üstüne para talep ediyor. Ne kadar garip gelse de, birçok merkez bankası politika faizlerini sıfırın altına çekti ve bazıları negatif faizi yıllardır sürdürüyor.
Negatif faiz kulübünün ağır abileri Japonya ve Avrupa Birliği Merkez Bankaları olsa da mevduat faizlerini ilk kez sıfırın altına çeken ülke İsviçre. Avrupa’nın küçük ve aykırı ülkesi 1970’lerden beri faizi sıfırın altına tutuyor. İsviçre, cansız iç talep ve düşük enflasyon sorunlarıyla mücadele için böyle bir politikayı benimsedi. Ancak büyük ekonomilerin negatif faize ilgisi 2008 küresel krizinden sonra başladı. Küresel finans piyasalarında etkisini gösteren ABD’nin mortgage piyasasında patlak veren likidite kriziyle mücadele, alışılmadık yöntemlerin başlangıcı oldu. Merkez bankaları; politika araçlarına ‘parasal genişleme’ ve ‘sözlü yönlendirme’nin yanı sıra ‘negatif faiz’i de ekledi. ABD Merkez Bankası (Fed), başlattığı parasal genişleme politikasıyla tahvil alımı yöntemini benimseyerek krizi atlatmaya çalıştı. Avrupa Merkez Bankası (ECB)
ve Japonya Merkez Bankası (BoJ) ise hem parasal genişlemeye, hem negatif faize geçerek piyasaları hareketlendirmenin yoluna gitti. Japonya ve Avrupa’nın negatif faiz uygulamasına geçmesi, bu konuyu gündemin odak noktasına taşıdı. Avrupa’nın 2014’ün ortalarında başvurduğu bu yöntemi, Japonya Ocak 2016’dan beri kullanıyor. Avrupa Merkez Bankası geçen ay mevduat faizini %-0.4’ten %-0.5’e indirerek bu konudaki kararlılığının altını çizdi. Negatif faiz kulübüne yakın duran bir diğer büyük ekonomi ise İngiltere. Anlaşmasız bir Brexit, İngiltere’yi kulübün yeni üyesi yapabilir. Peki negatif faiz uygulamasının temelinde yatan
gerçek nedir? Bundan kim ne kadar yarar sağladı?
Devamı Z Raporu Ekim 2019 sayısında …
