Sebep sonuç ilişkisine dayalı haliyle sorunlar göründüğünden çok daha farklı sebeplerden kaynaklanabilmektedir. Fakat genellikle nadiren sorunların zahiren görünen yüzü yerine esas sebebini araştırırız. Kök Sebep Analizinin mucidi Sakichi Toyoda’dır (1867–1930), “Japon Mucitler Kralı” lakabı da bu vesile ile Toyota’nın kurucusuna verilmiştir.

Toyota bu yönteme “Beş Neden-5 Why” adını verdi. Bu yöntem, problemin kök nedenin ulaşana kadar 5 defa neden sorusuna sormaktadır.

KÖK NEDEN ANALİZİ NEDİR?

Kök neden; konu ayrımı olmaksızın herhangi bir problemin arkasında yatan temel sebeptir. Zahiren görünen şey “semptom” (belirti) dur. Örneğin aracımız arıza yaptığında, mesela su kaynattığında, suyun soğumasını bekleyip tekrar yola koyulmayız veya taksi çevirip binip gitmek de günü kurtarmaktan öteye gitmez. Zahiren görünmeyen aracın radyatöründeki muhtemel arızayı tespit edip onarmak kalıcı çözüm üretecektir. Kök neden tespit edilip ortadan kaldırıldığı durumda, kök nedenin yol açtığı problemin tekrar etmesi de önlenmiş olacaktır.

Bahse konu kök nedenleri tespit etmek üzere gerçekleştirilen sürece “Kök Neden Analizi (Root Cause Analysis)” verilmektedir. Kök neden analizi sonucunda, problemin ne olduğu ve nasıl oluştuğunun yanı sıra, neden oluştuğu sorusunun da cevabı ortaya konulmaktadır. İşin esası da şudur; sorunun neden oluştuğunun anlaşılması, ileride problemin tekrarını önlemeye yönelik öneriler sunulabilmesi için gereklidir. Kök Sebep Analizi hayatın her noktasında kullanılacağı gibi iktisadi işlemleri için de kullanılmaktadır.

Devamı Z Raporu Eylül 2022 sayısında…