Kripto paralar ve onun ardındaki blokzincir teknolojisi, şimdiden global siyasetin bir parçası haline geldi. ABD ve Avrupa’nın uyguladığı ağır finansal ambargolar nedeniyle yüksek enflasyon, yüksek dış ticaret açığı gibi sorunlar yaşayan Rusya, İran, Venezuela ve Kuzey Kore gibi ülkeler, darboğazı aşmak için kripto paraları bir çıkış yolu olarak görüyor. Öte yandan ekonomik atılım yapmak isteyen Güney Afrika, Uganda ve Ruanda gibi Afrika ülkeleri, kripto paraları dijital ekonomiye zıplamak için bir fırsat olarak değerlendirmek istiyor. Batı dünyası ise, kripto paraları mevcut finansal sisteme entegre ederek ekonomik üstünlüğünü sürdürmenin yollarını arıyor. Peki, kripto paralar, Batı’nın ekonomik hegemonyasına karşı bir alternatif olabilir mi? Yüksek enflasyonu önleyip ekonomileri canlandırabilir mi? Kripto para teknolojisini reddetmek yerine onun gücünden yararlanmak üzere harekete geçen devletler neler yapıyor? En önemlisi, şimdiye kadar devletlerin ve merkez bankalarının para basma tekelini kırmasıyla dikkat çeken blokzincir teknolojisi ve kripto paraların bizzat devletler tarafından benimsenmesi, ne gibi sonuçlar doğurabilir?
Yakup Kocaman
Herhangi bir devlet ya da merkez bankasına ihtiyaç duyulmadan sadece bilgisayar ortamında basılabilen şifreli (kripto) paralar devletler için büyük bir tehdit oluşturuyor. Çünkü kripto paralara şimdiden 500 milyar dolardan fazla para akıtmış olan yatırımcılar, devletlerin tekelindeki para ve sermaye piyasalarının açıkça altını oyuyor.
Merkez bankaları ve devletlerin, finansal istikrarı sağlamak ve kalpazanların sahte para basmalarını önlemek için parayı tek merkezden kontrol etmeleri gerekiyor. Ancak tamamen açık kaynak kodlu blokzincir teknolojisiyle üretilen kripto paralar, bu kontrolü bir merkezin elinden alıp binlerce hatta milyonlarca kullanıcıya eşit şekilde dağıtıyor. İnternette binlerce bilgisayara dağılmış halde, herkese şeffaf şekilde açık şekilde işleyen bir veri tabanı geriye doğru tüm para hareketlerinin sorgulanmasına izin veriyor. Bu kadar fazla şeffaflık bugünün dünyasında neredeyse tüm devletler için fazlasıyla lüks.
Devletler, kendilerinin en karakteristik özelliği olan para basma tekelini ortadan kaldıran kripto paralarla mücadele etmek istiyor. Bazı hükümetler hapis cezalarına varan toptan red ve yasaklamalara giderken bazıları da inceleme/kabullenme/kullanma eksenli bir ilişki modeli geliştiriyor. En yaygın olan uygulama kripto paraları bir emtia olarak belirleyerek alım-satımını vergiye bağlamak.
Devamı Derin Ekonomi Dergisi Mayıs 2018 sayısında…