Küresel petrol piyasasındaki çok olumlu işaretlere rağmen, petrol fiyatları OPEC üretim kesintilerinin uygulanmaya başladığı 2017’nin Ocak ayından bu yana 60 dolar/varil bariyerini hiç aşamadı. Aksine 50 dolar/ varil seviyesini gördü. Görünüşe bakılırsa bunun iki sebebi olabilir: Birincisi artan ABD kaya petrolü üretimi, ikincisi ise küresel petrol piyasasında daha önce beklenilenden daha büyük bir arz fazlası olması. Ama dolaylı kanıtlar üçüncü bir nedenin daha olabileceğini gösteriyor; Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA), dünya enerji görünümüne dair yıllık İstatistiki Görünüm raporu yayınlayan BP’nin, ABD Enerji Enformasyon İdaresi’nin (EIA) ve Financial Times’ın (FT) petrol fiyatlarının 60 dolar/varil bariyerini aşmaması için sarfettiği gizli çabalar.
Gerekçe ise şu: 60 dolar/varil’in altında bir fiyat, ABD kaya petrolü üretiminin zarar etmeden gerçekleşmesini sağlıyor ve küresel ekonomik büyümeyi yavaşlatmayacak kadar da yüksek bir seviye. Gerçeğin ne olduğunu ortaya çıkarmak için gelin bu üç etkeni analiz edelim.
Eğer petrol fiyatları yükselmeye devam ederse ABD’li kaya petrolü üreticileri üretimi hızlandıracak, petrol fiyatlarını düşürecek. Bu da ham petrol için OPEC’in fiyat tabanı 50 dolar/varil’e yakın yeni dar bir fiyat bandı aralığı beklentilerini ve ABD kaya petrolü fiyat tavanının 60 dolar/varile yükseleceği beklentilerini artırır.
Öte yandan ABD, kaya petrolü üretimi eğer petrol fiyatları 60 dolar/varil seviyesinin üzerine çıkarsa önümüzdeki birkaç yılda günde sadece 300 bin-900 bin varil artırabilir. ABD kaya petrolü sektörü için başka bir sorun da yeni sahalarda sondaj ve hidrolik kırma maliyetlerinin yükseliyor olması. Bu yıl bu maliyetlerin yüzde 20 oranında artması bekleniyor.
Bu reel anlamda yeni kuyularda kaya petrolünün yeni başa baş fiyatının 50-60 dolar seviyesinden 10-12 dolar yükselerek 60-72 dolar/varil seviyesine yükselebileceği anlamına gelir.
İkinci etken arz fazlası. Uzmanlar daha önce arz fazlasının günde 1.5 milyon -2 varil arasında olacağını öngörmüştü. Yanlış öngörmüş olmaları ve arz fazlasının aslında bundan fazla olması muhtemel. Yine de bugünkü petrol piyasası temel göstergeleri 60-70 dolar/varil seviyesinde bir fiyatı kolayca desteklemeye yetecek kadar olumlu. Peki o zaman petrol fiyatları neden 60 dolar/varil seviyesinden aşağı düşüyor? Bu da bizi üçüncü etkene getiriyor. Dolaylı kanıtlar IEA, BP, EIA ve FT’nin petrol fiyatlarının 60 dolar/varil seviyesini aşmaması için gizlice çaba sarfettiğine işaret ediyor. Bu dört kurumun her biri kendine has kurumlar. En büyük petrol tüketicilerini (özellikle de batılı tüketicileri) temsil ediyorlar ve bu yüzden de petrol fiyatlarını baskılamak için küresel petrol rezervleri, üretim ve keşifleri, ABD kaya gazı üretim artışlarını abartma, küresel petrol talebini ise bariz bir şekilde azımsama eğilimleri var. Örnekleri bol.
Devamı Derin Ekonomi Mayıs 2017 sayısında …
