Emek kutsaldır. Ancak, ücret karşılığı arz edilir. Emek, üretim sürecinin iki ana girdisinden birisidir. Sezai Karakoç’a göre, emeğe ücret ödeyen sermaye de “birikmiş” emektir. Emekçi, emeğini, çeşitli kalitelerde sunar. Teknik olarak değişik mesleklere sahip çalışanların üretime katkıları farklıdır. Aynı teknik alanda çalışan aynı eğitime sahip iki çalışan aynı üretkenliğe de sahip olmayabilir. Bu durumda, her çalışana aynı ücretin verilmesi insan fıtratına ve adalet ilkesine aykırı olduğu gibi, şirketi (ya da ülkeyi) çöküşe götürecektir. Sovyetler Birliği’ndeki sosyalist düzenin çöküşü buna en iyi örnektir.

Emek ‘farklılaştırılmamış’ ise değeri düşer. Emeğin farklılaştırılması eğitim (bilgi edinimi) ve öğretim (beceri edinimi) ile olur. Ancak eğitim ve öğretim diploma ile ölçülmez. Diplomasız olduğu halde diplomalılardan çok daha üretken emekçiler bulunmaktadır. Yani ‘formel’ eğitim ve bunun sonunda elde edilen diploma belgesi diploma sahibinin iyi emek arzettiğini ve verimli olduğunu göstermez. Diploma işe girişte işe yarar ancak emek sahibinin verim ve üretkenliği ancak işe girdikten sonra belli olur.

Çalışan, yani emekçi, çalıştığı kuruma (şirket, kamu kurumu, kar amacı gütmeyen kurumlar gibi) fayda sağlar, iş üretir ve bu ölçüde kendisine ücret verilir. Adalet ilkesi de bunu gerektirir. Emekçi, çalıştığı kuruma fayda getirirken aynı zamanda da topluma da fayda getirmektedir. Bu faydaların seviyesi de yine emeğin üretkenliği (fayda üretmesi) ile belirlenir.

Tüm dünyada standart hale gelen 12 senelik ilk ve orta öğretim ve 2-4 senelik lisans eğitimi bir çok ülkede, öğrencilere sadece bazı standartlaşmış bilgileri sunmayı hedefler. İş hayatında üretkeniliği sağlayan önemli bir unsur olan ‘beceri’ çoğu zaman bu eğitimin parçası değildir. Dahası, ‘değerler’, yani emekçinin iş hayatında çalıştığı kurumu sahiplenerek, meslek ve ahlak ilkelerine uygun fayda üretmesi, dünya eğitim sistem ve müfredatlarının içinde çoğu zaman yer etmez.

Devamı Z Raporu Temmuz 2020 sayısında…