COLLINS ENGLISH DICTIONARY, 2022’DE YILIN KELİMESI OLARAK ‘PERMAKRİZ’İ SEÇTI. UZUN BİR İSTİKRARSIZ VE GÜVENSİZLİK DÖNEMİ OLARAK TANIMLANAN KAVRAM, BİR ANLAMDA 2023’ÜN GENEL GÖRÜNÜMÜNÜN NASIL OLACAĞI İLE İLGİLİ İPUÇLARI DA VERİYOR. DEVAM EDEN RUSYA UKRAYNA SAVAŞI, RESESYON BASKISI VE AVRUPA’DA ENERJİ KRİZİ, ZOR BİR YILIN BAŞLADIĞINI SÖYLÜYOR. TÜRKİYE İSE İKİNCİ YÜZYILINA ÇOK DAHA İYİMSER GİRİYOR.
KADRİYE N. TUNÇSİPER
2022’nin başında ekonomilerin geri dönüşü beklenirken, dünya Rusya Ukrayna Savaşı ve beraberinde getirdiği enerji krizi ile büyük bir şok yaşadı. Yıl boyunca, kalıcı olacağı kabullenilen enflasyon ile mücadele gündemin ilk sırasına yerleşirken, Dünya 2023’e bir önceki yıldan devreden sorunlar ile giriyor.
DÜNYADA RESESYON İKLİMİ
Dünyada gelişmiş ekonomiler, pandemi ardından faiz artırarak parasal genişleme politikası ile enflasyonla mücadele yöntemini seçti. Güçlü dolar ortamı yaratan bu strateji özellikle gelişmekte olan ekonomilere zarar verirken; bu eğilimin yılın ilk çeyreğinde sürdürülmesi bekleniyor. Bu kapsamda Fed’in ilk çeyrekte faizleri yüzde 5’e çıkaracağı tahmin edilirken, Avrupa Merkez Bankası’na yönelik beklenti ise politika faizini yüzde 3’e yükseltmesi olacak.
Uygulanacak sıkı para politikaları nedeniyle, birçok uzman ekonomik büyümenin sekteye uğrayacağını tahmin ediyor. Uluslararası kuruluşlar da büyüme tahminlerini, aşağı yönlü revize etti. OECD’ye göre 2023’te G20 içerisinde Türkiye, Endonezya ve Britanya dışında büyüme beklenmiyor.
EMTİANIN ATEŞİ SÖNECEK, TİCARET YAVAŞLAYACAK
2023’te Fed’in faiz artırımı doların güçlenmesini sağlarken, emtia fiyatlarında Rusya-Ukrayna Savaşı ve diğer jeopolitik riskler belirleyici olacak. Bununla beraber emtia fiyatlarında 2022’de hayati bir değişim beklenmiyor. Dünya Bankası Emtia Piyasaları Görünümü Raporu’na göre 2023’te enerji fiyatlarının yüzde 11 düşeceği, petrol fiyatlarının ise varil başına ortalama 92 dolar seviyesinde seyredeceği öngörüldü. Rapora göre enerji fiyatlarında düşüşe rağmen, enerji emtia fiyat endeksi geçen 5 yıl ortalamasının yüzde 75 üzerinde seyretmeye devam edecek. Aynı rapora göre tarım, metal ve mineraller gibi enerji dışı emtia fiyat endeksinde düşüş ise yüzde 8,1 olarak tahmin edildi.
Geçtiğimiz yılın son iki çeyreğinde yavaşlayan dünya ticaretinin ise 2023’te de durağan seyredeceği öngörülüyor. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 2023 öngörülerine göre, dünya mal ticareti sadece yüzde 1 büyüyecek. Örgüt, bu öngörüsünde enerji fiyat artışı, yüksek faiz ve artan gıda fiyatları dolayısıyla talepte azalmanın etkili olduğunu belirtti.
Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) da son yayınladığı raporda, jeopolitik gerilimler, devam eden enflasyon ve düşük küresel talep nedeniyle küresel ticaretin olumsuz etkileneceğini vurguladı.
TÜRKİYE’DE HEDEF ENFLASYONLA MÜCADELE
Dünya 2023’e düşük büyüme, yüksek enflasyon ve resesyon endişeleri ile girerken, Türkiye’nin gündeminde de enflasyonla ve dış ticaret açığıyla mücadele var. Yıl boyunca küresel ekonomideki tedarik zincirindeki kırılmayı lehine çeviren ve rekor ihracat gerçekleştiren Türkiye’nin önünde risklerin yanı sıra, önemli fırsatlar da bulunuyor.
Galatasaray Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Doç Dr. Ata Özkaya’ya göre Eylül 2021’de başlatılan Türkiye Ekonomi Modeli kapsamında TCMB politika faizi hızla indirilmeye başlandı ve bunun nedeninin çekirdek enflasyonun düşüklüğü olduğu duyuruldu. İçinde bulunduğumuz ekonomik ve finansal süreçlerin bu ekonomi politikası değişiminin sonucu olduğunu savunan Özkaya, “Ekonomi literatüründe, genişlemeci olarak nitelenen para politikası ve maliye politikası uygulanmaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da enflasyon seviyesi oldukça yükselmiştir. Kovid-19 sebebi ile yükselen küresel talebe, düşük döviz kuru politikası ile ihracatı artırarak reaksiyon verilmiştir. Ancak, 2022 yılının 4. çeyreğinden itibaren, bu gelişmeler, arzu edilen olumlu sonuçlarını da yitirmeye başlamıştır” şeklinde konuşarak dış ticaret açığının aylık 10 milyar dolar seviyesine yerleştiğini, 2023 yılındaki gelişmelerin de bu ekonomik çerçevenin sürdürülüp sürdürülmeyeceğine bağlı olacağını belirtiyor.
Devamı Z Raporu Dergisi Ocak 2023 sayısında…